Autor	Wiadomość
Adam	Wysłany: Wto 10:05, 29 Sty 2008    Temat postu: adam.wolnik@wp.pl
romek	Wysłany: Pon 20:31, 28 Sty 2008    Temat postu: adam przyslij mi swojego maila jeszcze raz bo mi sie skasowalo wszystko w sobote lacznie z pamiecia
Adam	Wysłany: Pon 20:24, 28 Sty 2008    Temat postu: Mam pytanie czy zostało nam anulowane 10 % pytań. Wg regulaminu mamy do tego prawo.
romek	Wysłany: Czw 14:49, 24 Sty 2008    Temat postu: tylko porownajcie to opracowanie z pytaniami jakie dal kawka
Kubak	Wysłany: Czw 13:58, 24 Sty 2008    Temat postu: w sensie ze wylecialy, tak? literowka jest niby nic ale moze zmienic sens zdania;p to o 4 pytania mniej do nauki, uf:)
romek	Wysłany: Wto 16:05, 22 Sty 2008    Temat postu: wlecialy 9,16,17,28 jezeli sie myle niech mnie ktos poprawi
nenya	Wysłany: Wto 12:37, 22 Sty 2008    Temat postu: czy na tym ostatnim wykladzie w niedziele, ustalono które pytania nie będą na egzaminie ?
RaIaS	Wysłany: Pon 13:16, 14 Sty 2008    Temat postu: Romek propsy lecaaaaaaa dla ciebie ; ]
veronaaa	Wysłany: Pon 1:00, 14 Sty 2008    Temat postu: Prace semestralną trzeba oddać do 20 stycznia. Pzdr
smith88	Wysłany: Pon 0:51, 14 Sty 2008    Temat postu: a ja mam pytanie odnosnie oddania pracy bo niektorzy mowili ze do lutego niektorzy ze do 20 stycznia i juz eraz sam nie wiem ;p moze ktos mnie oswieci ?
Beatka	Wysłany: Pią 17:38, 11 Sty 2008    Temat postu: ło matko WIELKIE DZIĘKI!!!!
Kubak	Wysłany: Pią 16:26, 11 Sty 2008    Temat postu: przyda sie;p
veronaaa	Wysłany: Pią 3:05, 11 Sty 2008    Temat postu: Romek ! wow fajnie, że wrzuciłeś to na forum thx. Pozdrawiam
romek	Wysłany: Czw 18:18, 10 Sty 2008    Temat postu: :) 1. ŹRÓDŁOSŁOW POJĘĆ „KULTURA” I „CYWILIZACJA” Pojęcie kultura wzięła się od łac. czasownika „colo” , „coèlro” – czczę bogów, uprawiam rolę. Od tego został utworzony rzeczownik w II w. p.n.e. cultura (kultura agri – uprawa roli). Użyte po raz pierwszy przez Cycerona (106-43pne) kultura animi – uprawa umysłu ( w znaczeniu zajmowania się zajęciem, które kształtuje intelekt – czytanie, teatr …) ; użył słowo kultura na określenie filozofii. Słowo kultura pojawiło się prawdopodobnie w 1510r W tym sensie oznacza wszelki rozmyślny wysiłek zmierzający do rozwinięcia jakości jakiegoś przedmiotu .W XVII w Voltaire używa słowa kultura jako rezultat kształcenia i doskonalenia umysłu. Wkrótce określano taki poziom osiągnięty przez wykształcenie jednostki –dobre maniery znajomość sztuki i nauk. W XVIII w Weder określa kulturę jako doskonalenie się jednostki albo kwalifikacji, techniki i umiejętności których jednostka nabiera w toku doskonalenia się , z tym wszakże , że do osiągnięć tych włącza się zarówno technikę jak i intelektualną stronę życia. W pol. XIX w używa się słowo „kultura w jego nowoczesnym, naukowym znaczeniu , tj. takim jakiego użyłby dziś antropolog mając zupełną pewność, że inny antropolog będzie wiedział dokładnie , co on ma na myśli - otóż to nowoczesne znaczenie terminu kultura pochodzi jeszcze z późniejszych czasów. Pierwsza definicja- TEYLOR’a (opublikował w Primitive Culture i sformułował definicje najczęściej przytaczaną) z 1871 r.: Kultura, czyli cywilizacja, jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa." Taylor już wcześniej używał słowo kultura zamiennie z cywilizacja, jakby wypróbowując go na brytyjskiej „publiczności”. Słowo to było szeroko używane w Niemczech w jego nowoczesnym znaczeniu .Kant używa go niejednokrotnie w swej Antropologie,a le trudno jest powiedzieć czy miał na myśli kulturę w naszym rozumieniu , czy tez w znaczeniu „stawania się bardziej kulturalnym”. Arciniegas powołuje się na Paula Hazarda, według , którego to słowo to pojawiło się po raz pierwszy w słowniku niemieckim. Terminem tym określa się dziś to wszystko, co stanowi rezultat zbiorowej działalności człowieka w dziedzinie zachowania i wyposażenia. Kultura w odróżnieniu od tego, co odziedziczone biologicznie stanowi zespół zachowań wyuczonych, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Termin kultura różni się również od cywilizacji choć jeszcze do XIX w używane były zamiennie. Kultura dotyczy jednak wartości duchowych, a cywilizacja materialnych. XX w określa kulturę jako zespół wzorów rozwiązywania problemów charakterystyczny dla danego społeczeństwa. Cywilizacja; civis – obywatel (w domyśle obywatel mający pełne prawa obywatelskie [w Rzymie] ) ; civilite – być dobrze wychowanym, ugładzonym (był to zbiórnorm Dorego wychowania). W 1765r. jeden z redaktorów encyklopedii użył słowa civilisation, które oznaczało „my wspaniali europejczycy” (Francuzi) , odnośnie literatury, sztuki. W odróżnieniu od reszty barbarzyńców. • Kultura to wszystkie aspekty życia społecznego danej społeczności czyli jej obyczaje, rzemiosła i umiejętności Życie domowe i publiczne w czasie pokoju i wojny , religia nauka i sztuka określając kulturę jako ogół zjawisk przejawiający się w obyczajach, wierzeniach i formach ustrojowych i przedstawiając szczegółowy wykaz dziedzin życia społeczeństw kwalifikowanych do badania w poszczególnych epokach historycznych • Kultura, czyli cywilizacja, jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa • Kultura to sposób myślenia odczuwania i zachowania a więc główne rodzaje aktywności i jej wytwory których geneza nie jest dziedziczna a które powstają w społeczeństwie • Kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się przestrzennie. • Kultura jest dobrem zbiorowym i zbiorowym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń kultury niemal od samego początku jej wprowadzenia do języka humanistyki • Kultura jest względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegająca wg wspólnych dla zbiorowości wzorów wykształconych i przyswojonych w toku interakcji i zawierająca wytwory takich zachowań 2. WARTOŚCIUJĄCE I NIE WARTOŚCIUJĄCE ROZUMIENIE (UJĘCIE) KULTURY Wartościujące ujęcie kultury zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich. Kultura w tym ujęciu jest pojmowana jako zjawisko podlegające procesowi rozwoju w toku dziejów i osiągające w procesie rozwoju coraz wyższy stopień, jako zjawisko kumulujące się, stopniowalne. Jest to pojęcie potoczne, naukowe, nie akademickie. Wartościujące pojęcie kultury, dominujące w wieku XIX w, zawierało ocenę poszczególnych zbiorowości ludzkich, klasyfikowało je jako wyższe lub niższe, lepsze lub gorsze, bardziej lub mniej cywilizowane, czy kulturalne. Kultura była pojmowana jako zjawisko kumulujące się i narastające w toku dziejów , stopniowalne. Badacze posługujący się takim pojęciem kultury zakładali, że najwyższy stopień rozwoju osiągnęła ona w cywilizacji europejsko-amerykańskiej. Nie wartościujące ujęcie kultury, opisowe, czyli neutralne nie mówimy czy coś jest dobre czy złe, coś się opisuje, bada, definiuje. Takie pojęcie kultury rozumie ją jako zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania. 3. ATRYBUTYWNE I DYSTRYBUTYWNE ROZUMIENIE (UJĘCIE) KULTURY Atrybutywne rozumienie kultury: W znaczeniu atrybutywnym kultura jest cechą stałą, czyli właśnie atrybutem ludzkości jako całości (ujęcie globalne) lub poszczególnego człowieka jako przedstawiciela gatunku ludzkiego (ujęcie jednostkowe). W sensie atrybutywnym można mówić tylko o kulturze, nigdy o kulturach. Kultura rozumiana w sensie atrybutywnym, jako cecha ludzkości, zmieniała się, rozwijała i kumulowała w miarę upływu czasu. Doświadczenia kulturowe ludzkości gromadziły się nabierając nowych jakości. Dystrybutywne rozumienie kultury: W znaczeniu dystrybutywnym kultura jest rozumiana jako zbiór cech kultury określonej zbiorowości. W tym znaczeniu termin kultura może być używany zarówno w liczbie mnogiej jak i pojedyncze, ale w każdym przypadku należy uściślić, o jaką kulturę chodzi. Sposób przypisania kultury określonej zbiorowości może mieć charakter konkretny lub typologiczny. Konkretny sposób istnieje wówczas, gdy mówimy o kulturze konkretnego społeczeństwa (np. kultura francuska, polska). Typologiczny natomiast, gdy mówimy o kulturze związaną ze zbiorowością określonego typu (np. kultura robotnicza). Kultury w sensie dystrybutywnym pojęte konkretnie mają swój wymiar czasowy i przestrzenny, są bowiem wytworem zbiorowości, które zajęły określone miejsce w historii; kultury te pojawiły się w jakimś miejscu i czasie, trwają lub zaginęły wraz ze zbiorowością, która je stworzyła. Kultura w sensie dystrybutywnym, ale pojęta typologicznie, też może mieć charakter czasoprzestrzenny, ale w tym przypadku trudno określić gdzie i kiedy pojawiają się zbiorowości i kultury określonego typu. 4. PODZIAŁ WARTOŚCI NA SUBIEKTYWNE I OBIEKTYWNE ORAZ REALIZACYJNE I INSTRUMENTALNE; Najważniejsze dychotomiczne podziały wartości to: • wartości subiektywne i obiektywne; wartości subiektywne – tworzone przez człowieka, będące częścią kultury zmieniającej się w czasie i przestrzeni, nie mające żadnej innej formy egzystencji poza podzielaniem ich przez pewne jednostki i/lub grupy wartości obiektywne – nie tworzone przez człowieka, niezależne od społeczeństwa i kultury, istniejące w rzeczywistości pozaspołecznej (pozakulturowej), do których można dotrzeć drogą analizy i badań (np. medytacji) • wartości realizacyjne i instrumentalne; wartości realizacyjne (inne nazwy: autoteliczne, nadrzędne, konstytutywne) wartości będące celami samymi w sobie, realizowane dla nich samych, nie podporządkowane realizacji innych wartości wartości instrumentalne (inne nazwy: heteroteliczne, podrzędne, konsekutywne) wartości nie będące celami samymi w sobie, podporządkowane realizacji innych wartości, realizowane po to, by zrealizować inne wartości. 5. INTERNALIZACJA, SOCJALIZACJA (ENKULTURACJA), INNOWACJA, AKULTURACJA, SYNKRETYZM KULTUROWY, EWOLUCJA KULTURY, DYFUZJA KULTURY, CENTRUM (RDZEŃ) A PERYFERIE KRĘGU KULTUROWEGO Internalizacja to dosłownie uwewnętrznienie, tzn. przyswojenie sobie przez jednostkę kultury albo jej elementów. Powiedzieć o kimś, że ktoś ma coś „głęboko zinternalizowane”, to tyle co stwierdzić że stanowi to dla niego istotną wartość albo nawyk, od których nie może się już uwolnić albo ich sobie uświadomić. Socjalizacja to proces nabywania przez jednostkę kultury (uczenia się kultury) naśladownictwo i sugestia zachodzące w pewnych szczególnych warunkach. Zazwyczaj to psychologiczny nawyk w skali społecznej przenoszący wartości kulturowe. Przykłady można by mnożyć: - z punktu widzenia socjologii wzory, instytucje i cechy mają jedynie sens statystyczny, nie jest natomiast uzasadnione mówienie o wzorze jako o zintegrowanej całości, chyba że badacz znowu na mocy metod statystycznych wykryje pewne regularności. To, co się kryje w umysłach i psychikach ludzi, za ich działaniami, układa się we wzory, ale realnie istnieje jedynie poprzez konkretne myśli, uczucia, przeżycia i działania. Niewątpliwie z bezpośrednim działaniem są związane konkretne zachowania: wypowiedzi, czyli zachowania werbalne - aby je zrozumieć i nadąć im sens , trzeba dokonać różnych operacji intelektualnych, do których badacz ma pełne prawo. Są to uogólnienie, abstrahowanie, wydobywanie logicznych związków i odnajdywanie struktur ukrytych nawet dla uczestników danej kultury. Innowacja to po prostu szeroko rozumiana zmiana w kulturze. Innowacją może być zarówno nowy nawyk, obyczaj, słowo, gest, jak i technologia (zazwyczaj tak potocznie rozumie się ten termin) albo cały system wartości (np. nowa religia). Pojedyncze innowacje pociągają za sobą z reguły dalsze zmiany przystosowawcze w obrębie kultury, dlatego z tej perspektywy należy postrzegać kulturę jako nieustannie zmieniający się (pod wpływem coraz to nowych, nawet drobnych innowacji) system. Akulturacja to wpływ wywierany przez jedną kulturę na drugą. Kultura akulturowana przez inną kulturę przejmuje od niego szereg elementów (obyczaje, techniki, wierzenia) upodabniając się coraz bardziej do kultury akulturującej i zatracając własną, dotychczasową tożsamość kulturową co jednak zazwyczaj oznacza uzyskanie nowej tożsamości, eksponującej w mniejszym lub większym stopniu elementy rodzimej tradycji ale w połączeniu i w interpretacji przez kategorie kulturowe przejęte z innej kultury (kręgu kulturowego). Akulturacji podlegają zazwyczaj kultury stojące na niższym stopniu rozwoju w zetknięciu z kulturą stojącą na wyższym stopniu rozwoju. Synkretyzm kulturowy następstwo dyfuzji zwłaszcza procesu akulturacji to zjawisko przenikania się kultur o odmiennych tradycjach i tworzenia się nowej kultury łączącej w sobie wątki i elementy niekiedy bardzo różniących się kultur, można by powiedzieć, że wszystkie kultury są synkretyczne ponieważ wszystkie nawet te bardzo izolowane zdradzają obecność elementów pochodzących z odmiennych tradycji, zbiorowości często odległych od siebie przestrzennie, jednak w ścisłym sensie nazwę synkretyzmu nadaje się tym zjawiskom, które dla zewnętrznego obserwatora są efektem stopienia się elementów obcych kultur w stosunkowo niedawnej przeszłości, np. nowo powstałe ruchy religijne, które łączą w sobie elementy chrześcijaństwa i kultur tradycyjnych. Istnieją dwie formy synkretyzmu: O pierwszej mówimy gdy zapożyczeniu ulega powierzchniowa forma obcego z zasady elementu kulturowego, tradycyjna zaś pozostaje (lub zostaje mu nadana ) treść. Przykład: w społeczeństwach nowo nawróconych przypisywanie świętym chrześcijańskim cech dawnych bóstw pogańskich. Drugi typ to odwrotność pierwszego i ma miejsce wówczas gdy dyfuzji ulega idea, forma zaś powierzchniowa pozostaje tradycyjna. Dzieje się tak np. wtedy gdy czci się tradycyjnego boga przypisyjąc mu cechy boga chrześcijańskiego: niepokalane poczęcie i zmartwychwstanie ,itp. można także mówić o trzecim typie synkretyzmu gdy w jednym kompleksie zjawisk mamy do czynienia z przemieszczeniem się obydwu poprzednich sytuacji. Ewolucja kultury to po prostu zmiany kultury w czasie (proces kumulowania się innowacji kulturowych). W ujęciach wcześniejszych ewolucję rozumiano jako proces zmierzający do pewnego punktu docelowego, przechodzący po drodze przez szereg etapów. W związku z tym kultury dzielono na różne stopnie zaawansowania kulturowego (np. stadium dzikości, barbarzyństwa i cywilizacji). Obecnie ewolucję kultury rozumie się coraz częściej jako ciąg zmian nie zmierzających do jakiegoś ostatecznego stanu. Ewolucja może być w pewien sposób ukierunkowana przez wewnętrzną dynamikę danej kultury, ale dynamiki te mogą być bardzo różne dla różnych kultur. Z tego punktu widzenia modernizacji kultury europejskiej nie postrzega się już jako koniecznego etapu w ewolucji wszystkich kultur, ale jako zbieg historycznych i geograficznych przypadków, określany niekiedy mianem cudu europejskiego (european miracle). Użyteczne wydaje się jednak wyróżnienie pewnych ramowych stadiów ewolucji kultury, np. magii, religii i nauki, jednak ewolucja danej kultury przez wszystkie te stadia nie jest żadną koniecznością. Z teoretycznego punktu widzenia ewolucja (zmiana ewolucyjna) składa się z trzech podstawowych etapów: 1) innowacji 2) przyjęcia lub odrzucenia innowacji 3) zmian adaptacyjnych wynikających z przyjęcia lub odrzucenia innowacji co skutkuje nowymi zmianami (innowacjami) i powtórzeniem kroków 2) i 3) (i tak potencjalnie bez końca). Dyfuzja kultury oznacza przestrzenne rozchodzenie się lub przenoszenie się elementów kultury (cech, instytucji, wzorów, tematów, wątków, obyczajów) w drodze zapożyczania. Pojęcie dyfuzji może się też odnosić do procesu przenikania treści kulturowych z jednej warstwy czy klasy społecznej do drugiej, z jednej grupy w obrębie szerszej zbiorowości do innej – wtedy mamy do czynienia z d. strukturalną. Taka dyfuzja jest procesem istotnym w społeczeństwach strukturalnie złożonych. W procesach dyfuzji zawsze zaangażowane są dwie woltury, które można określić jako „kulturę dającą” i „ kulturę odbierającą”, „ kult. przyjmującą (kulturę odbiorców). Proces dyfuzji ma charakter spontaniczny i nie jest celowy ani świadomy. Rodzaje dyfuzji: - d. bezpośrednia, zachodzi gdy element kultury dawców jest bezpośrednio przekazywany kulturze biorców. - d. pośrednia, odbywa się za pośrednictwem, poprzez czy z udziałem reprezentantów kultury trzeciej. - d. niezamierzona i zamierzona, pierwsza stanowi efekt motywacji żywiołowych, druga to wynik presji kultury przekazującej. - d. prosta i złożona w pierwszym wypadku zostaje przekazany wyrwany, traktowany samodzielnie element a w drugiej cały kompleks kulturowy. Centrum (rdzeń) a peryferie kręgu kulturowego. W związku z zagadnieniami dyfuzji kulturowej i akulturacji (w mniejszym stopniu synkretyzmu kulturowego) zwykło się wskazywać na tzw. centrum (albo rdzeń – core) przemian kulturowych (innowacji) oraz ich peryferie Centrum tworzy ta kultura (kultury) gdzie innowacje następują w wyniku wewnętrznej dynamiki (ewolucji) danej kultury (kultur). Natomiast peryferie to te kultury, które przejmują innowacje od kultur należących do rdzenia Geograficzna lokalizacja rdzeni i peryferii zmienia się w dłuższych odcinkach czasu, jednak przyczyny takich zmian wydają się być dość zagadkowe oraz złożone, tak że nie sposób je przewidzieć. Diagnozy zmian rdzeni w przeszłości są różne i dotyczą one zarówno świadomościowego (2 wymiar analizy zjawisk kulturowych) jak i strukturalnego (3 wymiar analizy zjawisk kulturowych) aspektu kultury 6. OPOZYCJA KULTURA-NATURA (WPŁYW NATURY NA KULTURĘ I NA ODWRÓT) Kultura: związana ze społeczeństwem ludzkim; rzeczy, których się uczymy; coś, co nabywamy. Kultura umowna, konwencjonalna, subiektywna, wyuczona, symboliczna, metaforyczno – symboliczna. Natura: coś (cechy) wrodzone, z czym się rodzimy. Natura przyczynowo – naturalna, fizykalna, obiektywna, wrodzona. Kultura nie jest naturą, terminy te wzajemnie się wykluczają. Różnica między kulturą a naturą jest taka, że natura to coś takiego, co powstało samo z siebie, bez naszego udziału, coś co się samo rozwija. Kultura zaś jest czymś co kształtujemy i czemu nie pozwalamy na samoistny rozwój. Zakłada ona dla zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka istnienie pewnego minimum warunków. Ludzkie potrzeby zaspokajane są poprzez kształtowanie nowego środowiska. To środowisko to standard życiowy, który zależy od kulturowego poziomu. Kulturę możemy podzielić na dwa składniki: kulturę materialną i niematerialną. Kultura materialna to wszystkie namacalne dzieła społeczeństwa (np. odkrycia archeologiczne, broń, różne obiekty takie jak: telewizja, samochody, ubrania, czy budowle. Ogólnie biorąc jest to każdy materialny dowód życia ludzi. Kultura niematerialna to duchowe wytwory społeczeństwa stanowiące ośrodek życia społecznego. Ważnym aspektem kultury niematerialnej są poglądy jakie wypracowujemy na różne tematy. Te, które są poparte naukowo nazwiemy naszą wiedzą, a te które są niewyjaśnione do końca ale wydają się prawdziwe to nasze przekonania. Składnikami kultury niematerialnej są także wartości. Wartości są zmienne i nie zawsze akceptowane, ale podpowiadają nam co jest dobre i słuszne. Wartości stanowią kontekst, w którym są ustanawiane normy. Człowiek żyje w pewnym schemacie, wykonuje codziennie te same czynności, zachowuje się identycznie w danych sytuacjach. Zachowanie to jest określane przez normy, dające wyodrębnić takie elementy jak prawo, obyczaje i zwyczaje. Wymuszone przez władzę polityczną normy to prawo. Posiadamy dwa rodzaje prawa: pisane czyli ustawodawstwo oraz ustne czyli prawo zwyczajowe. Zwyczajami są rutynowe czynności dnia codziennego, takie jak np. codzienne wstawanie o tej samej godzinie, mycie zębów, chodzenie do fryzjera czy odpowiednie ubieranie się na dana okoliczność. Zwyczaje są wyrazem naszego gustu i smaku. Obyczaje są uważane za najistotniejsze normy dla funkcjonowania życia społecznego i społeczeństwa jako całości. Przykładem mogą być wartości patriotyczne (które określają obyczaje związane z odpowiednim zachowaniem obywateli) oraz znaki i symbole. Język to najważniejszy aspekt kultury, będący zbiorem symboli wytworzonym przez społeczeństwo. Jest głównym środkiem porozumiewania się, a jego elementy mają to samo znaczenie dla danej społeczności. Ludzie porozumiewają się także za pomocą gestów i ruchów ciała, które w różnych społecznościach mogą być inaczej odczytywane. Relatywizm językowy, czyli natura języka określa sposób w jaki postrzegamy świat. 7. ? 8. GŁÓWNE ORIENTACJE W FILOZOFII NAUK: INDUKCJONIZM, ANTYINDUKCJONIZM, PARADYGMATY KUHNA W filozofii (metodologii) nauki wyróżnia się zazwyczaj trzy główne orientacje teoretyczne: indukcjonizm, hipotetyzm, koncepcja Kuhna. • indukcjonizm to najstarsza orientacja, dominująca od XVII do XX w. Wedle indukcjonistów nauka opiera się na zbieraniu możliwie największej ilości faktów (obserwacji) a następnie ich uogólnianiu w teorie (od szczegółu do ogółu). Główną słabością indukcjonizmu jest przekonanie o ateoretyczności faktów. • hipotetyzm (antyindukcjonizm) powstał w XX w. a jego twórcą jest K.R. Popper. Uważał on, że w nauce formułuje się najpierw teorie (hipotezy) a następnie się je falsyfikuje na podstawie obserwacji (doświadczeń), (od szczegółu do ogółu). Słabością hipotetyzmu także jest przekonanie o ateoretyczności faktów mających potwierdzać lub falsyfikować wysuwane przez naukowców hipotezy. • koncepcja paradygmatów T.S. Kuhna powstała w latach 50 i 60 XX w. Koncepcja ta odrzuca ateoretyczność wszelkich obserwacji (doświadczeń) naukowych. Wszelkie badania naukowe przeprowadzane są w ramach paradygmatów, które zmieniane są w trakcie rewolucji naukowych. 9. NATURALIZM, ANTYNATURALIZM: ZWROT ANTY POZYTYWISTYCZNY W HUMANISTYCE NIEMIECKIEJ KOŃCA XIX W. Naturalizm to stanowisko w filozofii (metodologii) nauki, głoszące, że przedmiot i metody nauk przyrodniczych i o kulturze są w zasadzie te same, a problemy metodologiczne nauk o kulturze (brak jednej teorii, brak przewidywań) biorą się stąd, że humaniści nie stosują (lub stosują w zbyt małym stopniu) metod stosowanych z takim powodzeniem w przyrodoznawstwie Są dwie wersje naturalizmu metodologicznego: pozytywistyczna i hipotetyczna (antypozytywistyczna). Obie mają sens opisowy i aksjologiczny. Sens opisowy wyróżnia się w przekonaniu, że występują różne normy i dyrektywy. Sens aksjologiczny wyraża się w ponadhistoryczno – normatywnej akceptacji stwierdzenia opisowego. Naturalizm metodologiczny w wersji pozytywistycznej – teza o jedności metod w zdobywaniu wiedzy jako konsekwencji stanowiska naturalizmu przedmiotowego. Zgodnie z tym stanowiskiem każda wiedza (przyrodnicza i humanistyczna) wywodzi się z doświadczenia. Na sądach wywodzących się z doświadczenia przeprowadza się wnioskowanie indukcyjne a następnie ustala się prawa naukowe. Są one stwierdzeniami ogólnymi mówiącymi o następstwie i współwystępowaniu zjawiska. Naturalizm przedmiotowy – idea występująca głownie w metodologii i filozofii nauk. Założenia naturalizmu przedmiotowego widocznego jako implicite (domyślne). Explicite (jasno, wyraźnie) neopozytywiści traktują antypsychologizm w epistemologii, gdzie pojęcia psychologiczne zastępują logicznymi. Explicite jest dla nich także niezależność psychologicznego kontekstu wiedzy naukowej od epistemologicznego kontekstu uzasadnienia. Neopozytywiści uznają obserwację za jedyną podstawę naukowej wiedzy empirycznej biorąc pod uwagę także psychologiczny kontekst odkrycia, a owy kontekst opiera się na naturalizmie przedmiotowym. Antynaturalizm – to opozycyjny pogląd, który podkreśla odrębność metod nauk humanistycznych. Uformowany został na przełomie XIX i XX w. w obrębie niemieckiej humanistyki. Termin wprowadzony przez F.R. Poppera. Spór naturalistów z antynaturalistami dotyczy metodologicznego aspektu. Antynaturalizm niemieckiej filozofii humanistycznej zwany jest częściej „antypozytywizmem”. Nie jest doktryną monolityczną. W ramach poglądów antynaturalistycznych wyróżnić można innymi takie stanowiska jak: • antynaturalistyczny intuicjonizm irracjonalny • antynaturalistyczny intuicjonizm intelektualistyczny • instrumentalizm antynaturalistyczny Pod koniec XIX w. w filozofii i humanistyce niemieckiej pojawił się szereg koncepcji głoszących zasadniczą odmienność metodologiczną nauk o kulturze od nauk o przyrodzie. Pojawienie się tych koncepcji określa się mianem zwrotu antypozytywistycznego albo antynaturalistycznego, niekiedy z dodaniem szerszego objaśnienia „w humanistyce (filozofii) niemieckiej przełomu XIX i XX w.” Za głównych przedstawicieli tego zwrotu uważa się Wilhelma Diltheya, Wilhelma Windelbanda, Heinricha Rickerta i Maxa Webera antynaturaliści niemieccy twierdzili, że przedmiot i (w związku z tym) metody nauk o kulturze są zasadniczo odmienne od nauk przyrodniczych Odmienność metodologiczna nie świadczyła jednak – wedle niemieckich antynaturalistów - o jakimś gorszym statusie nauk o kulturze. Nauki te są zdolne do osiągania takich samych rezultatów poznawczych (obiektywna prawda o kulturze) co nauki przyrodnicze, tylko że metody tego poznania są odmienne 10. ROZUMIENIE A WYJAŚNIENIE, ROZUMIENIE ELEMENTARNE A WYŻSZE WG. W. DILTHEY’A • Rozumienie – wiedza nie pojęciowa intuicyjne wczuwanie się w stany emocjonalne. • Wyjaśnienie– wiedza dyskusyjna dotycząca obiektywnych faktów świata. Rozumienie elementarne– poprzez irracjonalne wczuwanie się w „wyrazy życia duchowego” (świat zmysłów, wyraz świata duchowego, jego poznanie umożliwiają wytwory czynności prostych, pojedyncze czynności tj. „ekspresje” przeżycia) przyporządkowuje się im tkwiący w nich obiektywnie „pierwiastek duchowy”. Wyniki rozumienia elementarnego umożliwiają rozumienie wyższe, co dalej prowadzi do odtworzenia całości życia duchowego jednostki. Rozumienie wyższe – budzi wiele zastrzeżeń np. przebieg odtwarzania „całości życia duchowego” jednostki nie daje żadnej gwarancji chroniącej przed przypisaniem danej jednostce dowolnych wartości światopoglądowych. Podczas gdy owa jednostka odtwarza sobie powtórnie swoje przeżycia jest bardzo dobra okazja by badacz przypisał swój światopogląd badanemu. Owe Diltheyowskie sposoby odtwarzania „całości życia duchowego” może, więc polegać na bezwzględnym narzucaniu podmiotowi określonych wartości światopoglądowych akceptowanych przez badacza. 11. TYPY IDEALANE MAXA WEBERA Koncepcja wg., której uświadomienie sobie przez badaczy własnych przekonań światopoglądowych i potraktowanie ich jako pomocy w czynności prowadzącej do poznania nowych prawd w węższym znaczeniu – do sformułowania konstrukcji typów idealnych. Przez to, owe typy idealne pozbawione zostają regularnego odniesienia przedmiotowego. Stają się, zatem jedynie reprezentacją opisywanych treści terminów wartościujących. Stanowią także neutralne, wartościujące narzędzia badawcze. Podczas porównywania typów idealnych z badana rzeczywistością bierze się głównie pod uwagę to, w jakiej mierze są one względem siebie analogiczne. Jeżeli analogia wystąpi, lecz nie jest związana z jakimkolwiek wartościowaniem upoważnia do zastosowania konstrukcji typowo – idealnej do opisu badanego zjawiska. Brak analogii staje się punktem wyjścia do odpowiedniej modyfikacji owej konstrukcji lub do zastosowania innej konstrukcji tego typu. Zaprojektowanie przez M. Webera typów idealnych stało się początkiem programu zawieszenia postawy aksjologicznej badaczy. Program owy „zabraniał” uprawiania wiedzy o kulturze symbolicznej w sposób podporządkowany światopoglądowemu funkcjonowaniu. W konsekwencji zrezygnował z antynaturalistycznego rozumienia, które prowadziło badacza do przypisywania własnych wartości rozpatrywanym wytworom i czynnościom. Lub Jak Kto Woli : Według Maxa Webera przedmiotem badania socjologii są działania społeczne ludzi, działania sensowne, które wyjaśnić możemy wtedy, gdy uchwycimy subiektywny sens, jaki ludzie działający nadają swoim działaniom. Aby to dokładniej wyjaśnić, zostaje skonstruowany typ idealny przebiegu działań. Poprzez porównanie działań rzeczywistych z typem idealnym, odkrywa się motywy i warunki powodujące odchylenia. Metoda typów idealnych pozwala wyjaśnić działania społeczne poprzez zrozumienie ich sensu. Max Weber kładzie silny nacisk na przyczynowe wyjaśnienie problemu badawczego. 12. KULTURA SYMBOLICZNA Najpierw należy sformułować poprawną koncepcję kultury używając przy tym językowej poprawności oraz respektując normy polszczyzny. Tak więc, kultura ma być zbiorem normatywnych i dyrektywnych przekonań, które miałyby być zbiorem koncepcji i działań. W budowie koncepcji kultury zestawione zostaje podmiotowe i przedmiotowe myślenie. Obie te myśli mogą być błędne, ale należy wiedzieć w obrębie jakiej kultury historycznej rozważamy. Cała koncepcja kultury mieści się w dziedzinie humanistyki pozwalając rozumieć i projektować liczną klasę zjawisk życia społecznego i indywidualnego. W kulturze symbolicznej, nadawca i odbiorca muszą respektować takie same zasady. Jednostka podejmując daną czynność musi być przekonana, że odbiorca nie odbierze źle nadawanego sygnału (np. podwładny wita przełożonego skinieniem głowy, ponieważ zdaje sobie sprawę z tego, iż powinien to zrobić, ale wie także, że skinienie głowy oznacz pozdrowienie. W rezultacie dana jednostka akceptuje i świadomie używa ogólnie przyjętych norm). 13. KULTURA TECHNICZNO-UŻYTKOWA Kultura techniczno-użytkowa jest odrębna od innych ze sfer kultury, pojawia się dopiero w nowożytnej kulturze europejskiej. Kultura ta nastawiona jest na racjonalność instrumentalną, czyli na czynności nie nastawione na interpretację. Obejmuje wiedzę techniczną i praktyczną, tzn. wiedzę która implikuje czynności które są skuteczne dlatego że wykorzystują one wiedzę o naturalnych związkach przyczynowo-skutkowych Podejmuje się zespoły czynności użytkowych po to, by podnieść własny standard życiowy, temu też celowi podporządkowane są wszelkie inne wartości. Czynności techniczne są działaniami o charakterze światopoglądowym i komunikacyjnym. Oznacza to więc, że kultura techniczno-użytkowa ma swe miejsce w nauce, gospodarce itp. Kultura techniczno-użytkowa przejawia się tym, że w obrębie danej społeczności pewne przekonania nie dają się zmienić i nie są podatne na interpretację. Kulturę techniczno-użytkową danej społeczności tworzą powszechnie w jej obrębie respektowane przekonania normatywne (reguły podlegające normom) i dyrektywne (postępowania wyznaczają to, co zalecane), które kojarzą się w pary normatywno - dyrektywalne tego rodzaju, że ich człony zapewniają skuteczność współwarunkowanych przez nie subiektywno-racjonalnych działań bez względu na powszechne (w danej społeczności) respektowanie owych przekonań dyrektywalnych. Weźmy na przykład pod uwagę samochody, które są wytworem kultury techniczno-użytkowej („dla ludu”). W społeczności niewielkiej gminy istnieć może przekonanie, że samochody – weźmy na to – marki Volkswagen, są samochodami bardzo dobrymi i inna cena tejże marki nie jest brana pod uwagę. Przekonanie jest bowiem takie, że VW jest pewnym wzorcem dla aut i spełnia określone funkcje, zadania (mało pali, nie psuje się). To przekonanie jest raczej subiektywne, ale zarazem respektowane przez wzgląd na dyrektywy, jakie spełniają auta w całej danej społeczności. 14. „ODCZAROWANIE ŚWIATA” MAXA WEBERA Weber skonstruował model działania celowo-racjonalnego – jego działanie ukierunkowane jest na cel praktyczny, uchwytny i posługuje się wiedzą adekwatną do realizacji tego celu. W ten sposób w okresie formowania się państw kapitalistycznych i nowoczesnych rozdzieliła się kultura symboliczna od kultury techniczno-użytkowej i kultura społeczno-tradycyjna ustąpiła miejsca nowożytno-europejskiej kulturze industrialnej. Mówimy tu o „odczarowaniu świata”, w skutek którego oddzielono obszar praktyki społecznej (tech.-użytk.) od światopoglądowej. Z tego wniosek, że obie kultury różnią się pod względem światopoglądowym, który został zwaloryzowany – postęp ten został nazwany postępem społecznym lub globalnym. Tutaj zaczyna się etap indywidualności jednostek i indywidualizacji tożsamości, a co za tym idzie światopoglądu, który traci wspólnie respektowane dotychczas doktryny (średniowiecze, Europa katolicka). Owo „uwolnienie się” praktyki społeczne od światopoglądowej było na tyle istotne i doniosłe, także pod względem dalszych jego następstw, ż pozwala ono uznać Weberowskie „odczarowanie świata” za zjawisko rzeczywiście przełomowe w dziejach kultury ludzkiej. Pozwala ono także odróżnić dwie zasadniczo różne role odgrywane przez światopogląd w kulturze. Fakt, że miejsce światopoglądu w kulturze uległo zasadniczej zmianie przy przejściu społeczeństw tradycyjnych do społeczeństw industrialnych, że w wyniku tej zmiany światopogląd przestał regulować ( za pośrednictwem związanej z nim kultury symbolicznej) całokształt praktyki społecznej, został szczególnie dobitnie odnotowany przez E. Durkheima. Durkheim dokonał na podstawie tych wniosków podział społeczeństwa na społeczeństwa „ solidarności mechanicznej” (społ. tradycyjne) i społeczeństw „solidarności organicznej” (społ. nowożytno-europejskie). We współczesnych społeczeństwach rolę światopoglądu przyjęły takie wartości jak prestiż społeczny, poziom konsumpcji i efektywność działania. 15. GŁÓWNE TRANSFORMACJE MIĘDZY TYPAMI KULTUR (NEOLITYZACJA, MODERNIZACJA, INFORMATYZACJA) • Proces przekształcania się jednego typu kultury w drugi nazwać można transformacją albo przejściem międzykulturowym. • Jeśli przyjmiemy, że w dotychczasowych dziejach (historii) kultury możemy wyróżnić cztery główne typy kultury, to wówczas wyróżnić można trzy transformacje międzykulturowe: 1) neolityzacja (przejście od kultury magicznej do religijnej) 2) modernizacja (przejście od kultury religijnej do nowoczesnej) 3) informatyzacja (przejście od kultury nowoczesnej do ponowoczesnej) 16. MAGIA JAKO TYP KULTURY (PIERWOTNY SYNKRETYZM MAGICZNY) Zdaniem sir Jamesa Frazera magia to „złudna technika oparta na teorii natury”. Koncepcja ta wyraża najdobitniej tkwiące w myśleniu europejskim poglądy na temat tego czym magia jest. Magia to symbolizacja, która nastawiona jest także na osiąganie celów kwalifikowanych przez nas jako praktyczne („materialne”). W magii wierzy się, że siłami nadprzyrodzonymi da się manipulować. Magia jest wiedzą o tajemniczych związkach między wydarzeniami, osobami. Jeżeli chodzi o pierwotny synkretyzm magiczny to w obrębie kultury nowożytno-europejskiej sfery techniczno-użytkowej, komunikacyjnej i światopoglądowej tworzy on w kulturze magicznej jednolitą całość. Podmioty magii nie rozróżniają jakby odmienności statusów poszczególnych rodzajów działań. Wykonanie czynności o charakterze symbolicznym posiada właściwie ten sam status co wykonanie czynności techniczno-użytkowej. Wyróżniane sensy praktyczny, komunikacyjny i światopoglądowy tworzą synkretyczną całość. Magia jest więc synkretycznym typem kultury. Nie obowiązuje również podział na wartości (czynności) o charakterze nadrzędnym (realizacyjnym, autotelicznym) i podrzędnym (instrumentalnym, heterotelicznym). Można podać tu przykładowe wartości kultury wskazujące na synkretyzm kulturowy. Pierwsza to magia a komunikacja językowa – wszelkie wydarzenia, które zostały wprowadzone w obieg mowy magicznej przestawały być czymś o czym się tylko opowiadało, stały się czymś co się słownie stwarza. Słowo ma moc działania i jest z nam(?) równoważne. Od tego właśnie powstał nam akt wskazywania, czy też gestykulacji – ponieważ słowo sprzężone było ze zjawiskiem, którego dotyczyło. Druga to magia a działania techniczno-użytkowe - w czasach archaicznych każda czynność fizyczna łączyła się w efekcie z światopoglądem i magią (np. garnek – akt obrzędowy – proces technologiczny). Trzecia, ostatnia wartość to magia a światopogląd – w kulturze magicznej pierwotnie istniało założenie o istnieniu świata jako tworzywa ogólnego i niekwestionowane społecznie założenie o istnieniu świata. Nie było zatem pytań o sens bytu, świat przeżywano. Nie trzeba było uzasadniać racji dokonywanych działań. W magii po prostu myśli się działając. 17. RELIGIA JAKO TYP KULTURY Religia nieodzownie jest związana z terminem sacrum (to co święte). W religii spotykamy się z symbolizacją. Funkcjonuje ona wyłącznie w trybie aksjologicznym, czyli jest nastawiona wyłącznie na to aby wynieść z niej jakieś wartości. W kulturach typu religijnego dużą rolę nadal odgrywa magia, ale z tendencją do tracenia swej pozycji (łącznie z jej degradacją w religiach monoteistycznych, zwłaszcza w judaizmie i chrześcijaństwie). Z kulturą religijną mamy do czynienia, gdy określone wartości praktyczno-komunikacyjne podporządkowane są odpowiednim wartościom sakralnym, nieuchwytnym praktycznie i przeniesionym do sfery nadprzyrodzonej. W kulturze religijnej zanika podział na kulturę i naturę. Nie ma czynników nastawionych i nie nastawionych na interpretację. W kulturze religijnej wszystkie procesy interpretuje się tak, że domyślamy się czy ktoś za nimi stoi, kto jest twórcą tych procesów. Jeżeli na przykład w kogoś dom uderzy piorun to nie jest to przypadek tylko „kara boska”. Do istotnych cech każdej religii należy wywołanie u wiernych specyficznych stanów emocjonalnych, potrzebnych do uczestniczenia w obrzędach. Dzieło sztuki, jako twór artystyczny o doskonałej formie, swoją treścią i kształtem bywa wyjątkowo pomocne w kształtowaniu emocji wiernych podczas obrzędów religijnych. Sztuka związana z daną religia jest też artystyczną wyrazicielką owych norm i wzorców. W prawie każdej religii podstawową formą zewnętrzną aktywności jest liturgia. W obrzędach tych sztuka pełni wiele różnych funkcji. Od tworzenia w psychice wiernych nastroju odpowiedniego dla przeżyć religijnych, poprzez funkcje koordynujące przebieg obrzędów po funkcje uświetniające sam obrzęd, daną wiarę. Architektura, muzyka, malarstwo, rzeźba czy rzemiosło artystyczne służyły religii, ale i z religii czerpały tez tematykę swoich dzieł. Dzieł, które pełniły funkcje nie tylko religijne. Faktem potwierdzonym przez historię jest, że dzieła o treści religijnej stanowią znaczną część najwybitniejszych osiągnięć artystycznych we wszystkich dyscyplinach sztuki. 18. MODERNIZM (NOWOCZESNOŚĆ) JAKO TYP KULTURY Kultura nowoczesna jest kulturą zdominowaną przez sposób myślenia właściwy dla nauki (rozumianej kulturoznawczo jako dziedzina kultury). Nowoczesność to czas refleksji nad ładem, ładem świata, ludzkiej egzystencji, ludzkiej osobowości oraz ich wzajemnego powiązania, czas w którym ład staje się sprawą zadumy, decyzji, planu świadomej praktyki, takiej praktyki, która zdaje sobie sprawę, że jest świadoma i czerpie energię z obawy przed otchłanią jaka pojawiłaby się w sytuacji bezczynności. Jeśli nowoczesność polega na produkowaniu ładu to wieloznaczność jest odpadem nowoczesności. Zarówno ład jak i wieloznaczność są w jednakowym stopniu produktem praktyki nowoczesnej i poza tą praktyką. Typowo nowoczesna działalność, istota nowoczesnej polityki, nowoczesnego intelektu, nowoczesnego życia, cechuje się dążnością do wytępienia wieloznaczności: do precyzyjnego definiowania tego co się da zdefiniować i stłumienia bądź eliminacji wszystkiego, czego dokładnie zdefiniować nie sposób. Byt nowoczesny nie ma na celu podboju obcych krain, tylko wypełnienie białych plam na mapie świata. To byt nowoczesny, a nie przyroda, nie znosi próżni. Nowoczesność szczyci się fragmentacją świata. Fragmentacja jest głównym źródłem jej siły. Świat, który rozdrobniono na milion drobnych problemów jest światem posłusznym, światem z którym można sobie poradzić, ponieważ można sobie poradzić z każdym problemem z osobna. 19. STATUS NAUKI I SZTUKI W MODERNIZMIE (KULTURZE NOWOCZESNEJ). Nauka, przyrodoznawstwo efektywnych technicznie i technologicznie propozycji teoretycznych jak i nauki społeczne, tu głównie socjologia, których zadaniem było usunięcie zła ze świata społecznego poprzez poddanie go naukowej kontroli. Ludzie wierzyli w to, że większość problemów trapiących społeczeństwo już wkrótce zostanie rozwiązana. Ludzkość dokona autozbawienia, usuwając ze świata zło np. cierpienie czy wojny. Wierzono, że nauka ma MOC ZBAWCZĄ. Wiara w tę moc objawia się w twórczości francuskiego filozofa HENRI SAINT SIMONA. Wielbił on inżynierów i techników, przeciwstawiał ich klasie próżniaków właścicieli i posiadaczy, którzy swoim nieróbstwem dawali wyraz swej zbędności. Społecznie jest ona wysoko oceniana i aprobowana jako system wiedzy i instytucja której celem jest poznanie obiektywnej prawdy. Przyjęte zostało i było niekwestionowane, że nauka ma posłanniczą rolę. Uczeni mieli swoisty obowiązek zmierzający do realizacji wizji zdrowego społeczeństwa i ładu społecznego. Sztuka wyzwala się z pod wpływu religii i jest autonomiczną dziedziną kultury („sztuka dla sztuki”) z własnymi systemami norm estetycznych. Przedmiotem szczególnej eksploracji sztuki modernistycznej stał się sam artysta. Jego osoba i doświadczenia. Dążenie do autentyczności zastąpiło typowe dla dawnej sztuki dążenie do maksymalnie wiernego kopiowania natury, czy oddawania obyczaju. Sztuka porzuciła wcześniej naturalny dla siebie kontekst (świątynia, pałac, dwór, dom mieszczański) i stając się w tym sensie „samotną”, zaczęła szukać dla siebie nowego miejsca. W ten sposób narodziły się muzeum i galeria. Dążenie do maksymalnego zbliżenia sztuki i życia udało się, zatarły się między nimi dotąd widoczne różnice. Sztuka, roztopiwszy się w życiu, zatraciła zarazem swe granice, tożsamość i łatwo rozpoznawalną specyfikę. Rozpowszechniło się przekonanie o istnieniu postępu w sztuce i tych, którzy temu postępowi służą. Narodziła się idea awangardy. Każda ze wschodzących awangard starała się ustalić obraz sztuki właściwej, prawdziwej, jedynej, spychając w cień a nawet ośmieszając poprzednie awangardy, przypominając im etykę zacofania i nienadążania za duchem czasu. To co nowsze jest z definicji lepsze od tego co stare, minione, przebrzmiałe, wyczerpane... Każda awangarda za punkt honoru uznawała występowanie w imię jakiś wartości politycznych, czy społecznych, grup lub klas domagających się emancypacji. (Sztuka modernistyczna w miejsce nie spełniającego swej funkcji modelu uniwersalnego, zaproponowała model relatywistyczny. Relatywizm ten jest charakterystyczny dla całej epistemy XX wieku. Opiera się on na następującym rozumowaniu. Niemożliwym jest bezpośredni, jednolity obraz świata, gdyż jest on zależny od narzędzi, za pomocą których go poznajemy. Inny więc będzie obraz świata opisany narzędziami, jakimi posługuje się fizyka, inny opisany narzędziami, jakimi opiera się biologia, inny wyrażony poprzez specyficzne narzędzie, jakim jest język. Rozumowania te można rozszerzyć na pojęcie znaku. Pełni on bowiem funkcje narzędzia kierującego uwagę ku temu, co oznacza. Jeżeli rozpatrzymy znak jako pojęcie somatyczne i zastosujemy terminologię strukturalistów, to możemy wyróżnić w nim dwie części. To, co jest znaczone signifié, i to co jest znaczące signifiant. Powstaje dylemat, czy signifié jest tym samym, co signifiant. Czy rzeczywistość przekazana przez sztukę jest rzeczywistością prawdziwą czy rzeczywistością inną, wyprodukowaną przez sztukę, i następny problem: ile z prawdziwej rzeczywistości mieści się w rzeczywistości sztuki i czy w ogóle się mieści, czy też po prostu sztuka jest sztuką i obie te dziedziny nie maja nic ze sobą wspólnego. Sztuka może więc przekazać albo niepewny obraz rzeczywistości, która może być wyrażona przez daną sztukę, albo wreszcie sztuka może przekazać tylko samą siebie. Te wywodzące się z romantyzmu tendencje (od przemowy Theophlla Gautier „Mademoisell de Maupin” napisanej w 1834r.) są typowe dla większości artystów i teoretyków sztuki modernistycznej. Ad Reinhardt proklamując swą permanentną rewolucję w sztuce jako „zaprzeczenie użycia sztuki do innego celu niż ona sama” jest ostatnim wyrazicielem tej tendencji.) 20. POSTMODERNIZM (PONOWOCZESNOŚĆ) JAKO TYP KULTURY. Głównymi cechami kultury ponowoczesnej są: zmienność, wewnętrzne zróżnicowanie, kult indywidualizmu, brak wyraźnego centrum aksjologicznego, sprzyjanie indywidualnej autokreacji oraz tolerancja posunięta aż po granice obojętności. Postmodernizm jest radykalnie pluralistyczny, stawia sobie za zadanie nagłośnienie niesłyszalnych dyskursów słabszych np. mniejszości etnicznych czy seksualnych. Wydobycie na jaw tego co zapomniane i oddanie sprawiedliwość temu, co zepchnięte na margines. Spośród wartości podnoszonych przez filozofów postmodernistycznych na plan pierwszy wysuwa się wolność, a następnie autonomia, indywidualizm, odpowiedzialność, solidarność i sprawiedliwość. Typowa dla postmodernistów jest pochwała różnicy i pluralizmu. ESTETYZACJA ŻYCIA - skłonność do tego, by traktować swoje życie jako obszar autokreacji, autostylizacji i eksperymentu. Ludzie postmodernizmu chętnie przymierzają ducha nomadyzmu, który ma być jedynym z wyróżników ponowoczesności. Znamieniem ponowoczesności ma być przejście od paradygmatu produkcji do paradygmatu konsumpcji, zmiana celów i priorytetów. Na miejsce obowiązku pracy i produkowania wkracza przymus konsumpcji, charakteryzujący ponowoczesnego człowieka zewnątrzsterowanego. Z. Bauman wyróżnia 4 wzory osobowe, typowe dla epoki ponowoczesnej. Spacerowicz, Włóczęga, Turysta i Gracz. To co wyróżnia owe wzory to radykalna odmienność wobec typowego wzoru osobowego nowoczesności. Pielgrzyma. Człowiek ponowoczesny jeśli buntuje się przeciwko otaczającemu go światu czyni to w imię nowej duchowości, która objawiać się ma powrotem do natury i odnowieniem wrażliwości religijnej. 21. STATUS NAUKI I SZTUKI W POSTMODERNIZMIE (KULTURZE PONOWOCZESNEJ). Nauka w postmodernizmie przestaje być aktualne przekonanie, że nauka może pełnić rolę arbitra wszystkich ludzkich spraw, wyznając standardy poznawcze, dostarczając światopoglądu spełniającego wszystkie ludzkie tęsknoty, wyznaczając wzorce racjonalności. NAUKA JEST FAKTEM KULTURY A NIE FAKTEM NATURY. Powinna więc być postrzegana jako działalność nie pozbawiona przyjętych z góry przesądzeń co do natury świata - A PRIORI kulturowego. Jej przedmiot jak i metoda powinny być postrzegane w perspektywie konstruktywizmu społecznego, jako kulturowe kreacje uzyskujące status twardej rzeczywistości i pewnej metody w wyniku zapomnienia procesu swej kulturowej konstrukcji. Sztuka Postmodernizm zakwestionował rzeczy dotąd w sztuce europejskiej niekwestionowane. Na miejsca opróżnione przez awangardę weszła sztuka postmodernistyczna, która starała się zamienić jej trudności w swój sukces. Zamiast kultu nowości i czystości stylistycznej zaproponowała powtórzenie, cytat, ironię, pastisz i elektyzm. Zamiast kultu autentyczności manifestowano sztuczność, zamiast powagi, dystans, zamiast wiary w społeczne i polityczne posłannictwo sztuki, dystans do polityki, koncentrację na przyjemności płynącej z obcowania z fabułą, intrygą, malowidłem, ornamentem i melodią. W miejscu artysty kapłana pojawia się artysta błazen. Sztuka postmodernistyczna, a przynajmniej jej ambitniejsza część, to sztuka dla erudytów, znawców jej historii. Publiczność i krytycy wychowani na sztuce modernistycznej, z wielkim trudem oswajali się z nową sytuacją. W postmodernizmie pojęcie jednej sztuki przestaje mieć zastosowanie, mamy teraz różne idee sztuki, rozmaite modele jej uprawiania, wielorakie wartości jakie z nią wiążemy, a wszystko to występuje równolegle obok siebie. Sztuka staje się elementem wielkiego i barwnego bazaru kultury współczesnej. Pluralizm sztuki współczesnej powoduje, że trudno znaleźć dla niej jakiś wspólny mianownik. Dla jednych postmodernizm w sztuce to dekadencki horror, dla drugich odświeżające zjawisko, godne życzliwej obserwacji.

Powered by phpBB Theme ACID Š 2003 par HEDONISM
© 2001 - 2005 phpBB Group